ZBO - ministriele verantwoordelijkheid

[Karen]

We kregen dit krantenartikel erbij:

Kabinet moet weer stevig greep krijgen op het UWV

Over een ding lijkt de ministersploeg het eens: minister De Geus (Sociale Zaken) moet weer stevig grip krijgen op het UWV. Verder is het kabinet tot op het bot verdeeld over de toekomst van zelfstandige bestuursorganen (zbo's) als uitkeringsinstantie UWV, Staatsbosbeheer, de Autoriteit Financiele Markten en de Commissie Gelijke Behandeling. Voor het einde van het jaar moet er een eensgezind kabinetsstandpunt liggen naar aanleiding van het advies van de commissie-Kohnstamm over de toekomst van zbo's.

D66-senator Jacob Kohnstamm adviseerde het kabinet deze zomer alle circa 430 zbo's weer direct onder de verantwoordelijkheid van de betreffende minister te plaatsen omdat nu onduidelijk is wie waar verantwoordelijk voor is. Een klein aantal kan wat de senator betreft geprivatiseerd worden.

Het probleem van de zbo's werd eerder dit jaar pregnant duidelijk toen De Geus door de Tweede Kamer op het matje werd geroepen over de uit de hand gelopen huisvestingskosten van het UWV. Hoewel de minister inhoudelijk niet over het beleid van de uitkeringsinstantie gaat, is hij wel politiek verantwoordelijk.

Over de toekomst van de andere zbo's is het kabinet verre van eensgezind. De verantwoordelijke ministers Zalm (Financien) en De Graaf (Bestuurlijke Vernieuwing) waren aanvankelijk enthousiast over het advies van Kohnstamm dat de zbo's nu een 'democratisch gat' vormen. Zalm wil echter een uitzondering maken voor De Nederlandsche Bank (DNB) en de Pensioen- en Verzekeringskamer (PVK) als deze straks gefuseerd zijn tot een grote toezichthouder, ook wat beloningsbeleid betreft.

Naar verluidt zijn de ministers die veel zbo's onder zich hebben het minst happig op directe verantwoordelijkheid. De meeste zbo's vallen onder de ministeries van VROM, Verkeer en Waterstaat, Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid. De posities binnen het kabinet over de toekomst van de zbo's lopen daarmee dwars door de drie regeringspartijen heen en varieren van: allemaal terug onder de ministeries tot bekijk het per zbo. Als alle zbo's hun zelfstandigheid kwijt raken, is het de vraag of dat direct moet of pas wanneer De Graaf klaar is met zijn programma 'De Andere Overheid'.

Een probleem van de zbo's is zoals gezegd de verantwoordelijkheid. Ministers zijn politiek verantwoordelijk, maar hebben nauwelijks invloed op het beleid. Maar als er iets misgaat, moeten ze wel tekst en uitleg geven aan de Tweede Kamer, zoals over de hoge huisvestingskosten van het UWV, blaadjes op het spoor van de NS of de hoge salarissen en pensioenuitkeringen van de bestuurders van DNB en PVK. Een andere kwestie die zou kunnen helpen de zbo's weer direct onder de invloed van de ministers te brengen, is het beloningsbeleid. Salarissen van een aantal bestuurders van zbo's zijn hoger dan van de bewindslieden. De Tweede Kamer vindt dat deze beloningen uit de hand zijn gelopen en dat ambtenaren of semi-ambtenaren niet meer mogen verdienen dan ministers. Maar gezien de uiteenlopende standpunten kan het nog wel enige weken duren voordat het kabinet zijn standpunt bepaalt.

Bron: De Telegraaf, 17 november 2004